هوای آلوده در استان‌های البرز و تهران طی روزهای اخیر بار دیگر توجهات را به سمت پدیده ریزگردها و خشکسالی‌های مکرر جلب کرده است. بر اساس اظهارات قربانعلی محمدپور، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان البرز، تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی در دهه اخیر به شکل‌گیری کانون‌های گرد و غبار در مناطق مختلف کشور منجر شده است؛ کانون‌هایی که با وزش باد، آلاینده‌های خطرناک را به مناطق پرجمعیت منتقل می‌کنند.
🔹 منشأ ریزگردها داخلی و خارجی است
به گفته محمدپور، آلودگی فعلی محدود به تالاب صالحیه نیست، هرچند خشک شدن این تالاب می‌تواند در پراکنش ریزگردها نقش داشته باشد. بخشی از آلودگی منشأ خارجی دارد که با جریان باد از شمال غرب کشور وارد می‌شود، و بخشی دیگر نیز از اراضی خشک‌شده داخلی شامل آب‌بندان‌ها، برکه‌ها و تالاب‌های فصلی سرچشمه می‌گیرد.
🔹 وضعیت هوا طی هفته اخیر چگونه بوده است؟
براساس گزارش‌های هواشناسی، کیفیت هوا صبح‌ها به نسبت مطلوب‌تر بوده اما در ساعات عصر و شب با افت محسوس همراه شده است. شاخص‌های اندازه‌گیری کیفیت هوا نیز تا به امروز به محدوده خطرناک یا قرمز نرسیده‌اند و شرایط آلودگی در محدوده قابل‌قبول ثبت شده است، اگرچه نگرانی‌ها نسبت به استمرار وضعیت وجود دارد.
🔹 آیا فعالیت دام‌ها در این شرایط تأثیرگذارند؟
یکی از اقدامات محیط‌زیستی مهم در هفته‌های اخیر، مدیریت چرای شترهایی بود که خارج از ظرفیت اکولوژیک منطقه در اطراف تالاب صالحیه پرسه می‌زدند. پیمانکار مربوطه در طی دو ماه گذشته اقدام به خارج‌سازی دام‌ها از منطقه کرده و زهکش‌هایی نیز برای کنترل انتشار ریزگردها طراحی شده است.
🔹 خشکسالی طولانی‌مدت عامل پنهان بحران
مدیرکل محیط‌زیست البرز تأکید کرد که خشکسالی مداوم، کم‌بارشی، نبود رطوبت کافی در خاک، و از بین رفتن پیوستگی‌های خاکی از اصلی‌ترین دلایل فعال شدن کانون‌های گردوغبار در کشور هستند. این بحران نه‌تنها البرز بلکه استان‌های شمالی مانند گیلان، قزوین و بخشی از مازندران را نیز درگیر کرده است.
🔹 اقدامات پیشگیرانه و راهکارها
در واکنش به این بحران، برنامه‌هایی مانند حذف مالچ‌پاشی، بهره‌گیری از گیاهان بومی شورپسند برای تثبیت خاک، دریافت دو میلیون مترمکعب آب از وزارت نیرو و همکاری با سازمان جنگل‌ها و مراتع در دستور کار قرار گرفته‌اند. همچنین بررسی علمی برای انتخاب پوشش گیاهی مؤثر در حال انجام است.
🔹 تعطیلی‌ها طبق قانون و شاخص‌های رسمی مدیریت می‌شود
محمدپور با تأکید بر اهمیت مستندات فنی در تصمیم‌گیری‌ها اعلام کرد: تعطیلی ادارات و نهادها به‌دلیل آلودگی هوا تنها در شرایط عبور از حد استاندارد و با تأیید مسئولان استانی و کشوری انجام می‌شود. تا ظهر روز سه‌شنبه شاخص‌های هوا در وضعیت قابل قبول قرار داشته‌اند.
در پایان، کارشناسان محیط‌زیست خواستار توجه بیشتر نهادهای ملی به پدیده گردوغبار شدند و پیشنهاد کردند موضوع تالاب صالحیه و منابع آلاینده در استان در دستور کار ستاد ملی مقابله با گردوغبار قرار گیرد.
