با حضور دکتر مصطفی جمالی، مدیرعامل سازمان انتقال خون، و دبیر ستاد زیست‌فناوری معاونت علمی رئیس‌جمهوری، سه محصول جدید در حوزه خونسازی و تشخیص گروه‌های خونی امروز (۸ شهریور) در شرکت مادر تخصصی پالایش و پژوهش خون رونمایی شد. این مراسم نقطه عطفی در مسیر احیای ظرفیت تولید داخلی داروهای مشتق از پلاسما به شمار می‌آید.
در ابتدای این مراسم، دکتر جمالی با اشاره به واگذاری ۹ ساله شرکت پالایش و پژوهش خون به بخش خصوصی گفت طی این دوره هیچ محصولی تولید نشده است. وی تأکید کرد بازگشت این مجموعه تحت مدیریت دولت، گامی ضروری برای تضمین کیفیت و دسترسی همگانی به داروهای حیاتی مشتق از پلاسماست. به گفته مدیرعامل سازمان انتقال خون، حتی اگر ظرفیت پالایشگاه به سه میلیون لیتر هم افزایش یابد، بدون نظارت حاکمیتی تأمین نیاز کشور امکان‌پذیر نخواهد بود.
جمالی با بیان سابقه طولانی تولید داروی مشتق از پلاسما در ایران افزود حدود ۲۰ سال پیش تلاش‌هایی آغاز شد اما مقیاس تولید فراتر از نیاز داخل توسعه نیافت. او خواستار گسترش زیرساخت‌ها و افزایش حجم پلاسما برای رسیدن به خودکفایی دارویی شد و تصریح کرد: «بخش خصوصی می‌تواند شریک سرمایه‌گذار باشد اما هدایت و کنترل فرایند باید در اختیار وزارت بهداشت و سازمان انتقال خون باشد تا کیفیت محصولات و منافع عمومی تأمین شود.»
مدیر انتقال خون، برنامه‌ریزی دقیق برای کاهش وابستگی به تجهیزات خارجی در پروژه اتوماسیون بانک خون را یکی از اولویت‌ها عنوان کرد و یادآور شد در صورت تشدید تحریم‌ها باید امکان ادامه تولید با سیستم‌های محلی فراهم باشد. او همچنین درباره برنامه تامین خون‌های نادر افزود که سازوکاری خاص برای ذخیره‌سازی و جبران کمبودها حتی در شرایط بحرانی پیش‌بینی شده است.
در بخش دیگری از این مراسم، دکتر فردین بلوچی، مدیرعامل شرکت پالایش و پژوهش خون، با اشاره به فعالیت واحد تحقیق و توسعه، از دستیابی به نتایج امیدوارکننده در تولید کیت‌های تخصصی آزمایشگاهی خبر داد و وعده داد بومی‌سازی این محصولات هزینه‌ها را کاهش داده و سرعت تشخیص گروه خونی را افزایش خواهد داد.
سه محصول تخصصی رونمایی‌شده عبارت‌اند از:
- کیت ABO Grouping Cells: با روش «Back Type»، نتایج آزمایش‌های تعیین گروه خونی را از طریق واکنش معکوس تأیید می‌کند و از واکنش‌های ناخواسته در فرایند تزریق خون جلوگیری می‌نماید.
- Check Cell (Coombs Control Cell): برای کنترل کیفیت آزمایش‌های تخصصی کمبز یا تست «کمپس» طراحی شده و دقت تست شناسایی آنتی‌بادی‌ها را بهبود می‌بخشد.
- محلول LISS (Low Ionic Strength Solution): تقویت‌کننده سنتز آنتی‌ژن و آنتی‌بادی در آزمایش‌های گروه‌بندی خون که با افزایش سرعت و حساسیت واکنش‌ها، خطاهای احتمالی را کاهش می‌دهد.
این کیت‌ها به‌ویژه در شناسایی گروه‌های خونی نادر کاربرد دارند و می‌توانند بانک‌های خون بیمارستانی را در مدیریت استراتژیک ذخیره‌ها یاری کنند. با راه‌اندازی خطوط تولید انبوه این محصولات، علاوه بر صرفه‌جویی ارزی، زمان پاسخ‌دهی آزمایش‌ها به کمتر از نیم ساعت می‌رسد.
براساس اعلام سازمان انتقال خون، گام بعدی توسعه پالایشگاه پلاسما شامل نصب تجهیزات پیشرفته برای فرآوری هر چه بیشتر پلاسما و توسعه خطوط تحقیقاتی برای تولید بیش از چهار محصول جدید دارویی است. برنامه‌ریزی شده تا پایان سال آینده، ظرفیت پالایش به دو برابر افزایش یابد و علاوه بر تأمین بازار داخلی، امکان صادرات برخی داروهای مشتق از پلاسما به کشورهای همسایه نیز فراهم گردد.
اجرای این طرح‌ها در چارچوب سند راهبردی خودکفایی دارویی وزارت بهداشت قرار دارد و انتظار می‌رود با مشارکت بخش خصوصی و تقویت نقش حاکمیتی، ایران به یکی از تأمین‌کنندگان منطقه‌ای داروهای خونی بدل شود.
