بر اساس آخرین آمار اعلام‌شده از سوی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، سطح جنگل‌های ایران از ۱۱.۸ میلیون هکتار به ۱۴.۳ میلیون هکتار افزایش یافته است. این رشد چشمگیر، حاصل ترکیبی از اقدامات گسترده جنگل‌کاری در دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ و همچنین تغییر در تعریف جهانی جنگل توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) است.
ایران در جمع ۱۲ کشور برتر جهان در افزایش پوشش جنگلی
طبق داده‌های منتشرشده از سوی کانال تلگرامی کمیته ضد جنگ و تحریم، ایران در میان ۱۲ کشور برتر جهان از نظر افزایش پوشش جنگلی قرار گرفته است. این جایگاه، نتیجه تلاش‌های چند دهه اخیر در زمینه جنگل‌کاری، بیابان‌زدایی و اجرای پروژه‌های آبخیزداری است. به گفته نقی شعبانیان، مشاور رئیس سازمان منابع طبیعی، ایران در سال گذشته رتبه هجدهم را داشت و امسال با چند پله صعود به رتبه دوازدهم جهانی رسیده است.
تغییر تعریف جنگل؛ عامل مؤثر در افزایش آمار
یکی از دلایل اصلی افزایش آمار پوشش جنگلی، بازنگری در تعریف جهانی جنگل توسط فائو است. پیش‌تر، تنها مناطقی با تاج پوشش بیش از ۱۰ درصد به‌عنوان جنگل شناخته می‌شدند. اما در نشست کشورهای خاورمیانه و مدیترانه‌ای، این معیار برای مناطق خشک‌تر به ۵ درصد کاهش یافت. این تغییر باعث شد بسیاری از اراضی که پیش‌تر در دسته مراتع قرار می‌گرفتند، اکنون به‌عنوان جنگل ثبت شوند و تحت قوانین سخت‌گیرانه‌تری قرار گیرند.
تفاوت آمار داخلی و بین‌المللی
در حالی که سازمان منابع طبیعی ایران سطح جنگل‌ها را ۱۴.۳ میلیون هکتار اعلام کرده، بانک جهانی این رقم را حدود ۱۰.۷ میلیون هکتار برآورد کرده است. این تفاوت به دلیل استفاده از تعاریف متفاوت و روش‌های سنجش گوناگون از جمله تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های میدانی است. شعبانیان تأکید می‌کند که آمار داخلی شامل جنگل‌های دست‌کاشت و مناطقی با تاج پوشش کمتر نیز می‌شود.
نقش جنگل‌کاری در دهه‌های گذشته
جنگل‌کاری‌های گسترده در دهه‌های ۶۰ و ۷۰، به‌ویژه در استان‌های شمالی و مناطقی مانند ایلام و خوزستان، امروز به ثمر نشسته‌اند. این پروژه‌ها نه‌تنها موجب افزایش سطح جنگل‌ها شده‌اند، بلکه کیفیت پوشش گیاهی را نیز ارتقا داده‌اند. طبق آمار رسمی، از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون حدود ۱.۷ میلیون هکتار جنگل‌کاری انجام شده و بیش از ۲ تا ۳ میلیون هکتار نیز تحت عملیات بیابان‌زدایی قرار گرفته‌اند.
تهدید جنگل‌های طبیعی و ضرورت حفاظت
در کنار این دستاوردها، جنگل‌های تاریخی و طبیعی کشور همچنان در معرض تهدید هستند. فرسایش خاک، فقر ژنتیکی گونه‌های گیاهی، خشکسالی و تجاوز به عرصه‌های منابع طبیعی از جمله عواملی هستند که موجب کاهش کیفیت و کمیت جنگل‌ها شده‌اند. به‌ویژه در منطقه زاگرس، که قدمتی بیش از ۱۳۰ قرن دارد، خشکسالی‌های دهه ۸۰ و ۹۰ منجر به نابودی یک میلیون هکتار از درختان بلوط شده است.
برنامه‌ریزی برای احیای جنگل‌های زاگرس
در راستای حفظ و احیای جنگل‌های زاگرس، طرح کاشت یک میلیارد درخت در دستور کار قرار گرفته است. طبق برنامه‌ریزی‌ها، ۴۶ درصد از این طرح معادل ۴۶۰ میلیون اصله نهال، به منطقه زاگرس اختصاص خواهد یافت. هدف از این اقدام، بازگرداندن تاج پوشش گیاهی به سطح استاندارد جهانی و جلوگیری از تبدیل جنگل‌ها به مراتع یا بیابان است.
افزایش سطح جنگل‌های کشور، اگرچه دستاوردی مهم در حوزه منابع طبیعی محسوب می‌شود، اما حفظ این پوشش و ارتقای کیفیت آن نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت، نظارت دقیق و مشارکت مردمی است. جنگل‌ها نه‌تنها سرمایه زیستی کشور هستند، بلکه نقش حیاتی در مقابله با تغییرات اقلیمی، حفظ تنوع زیستی و پایداری اکولوژیک ایفا می‌کنند.
