کرج، البرز – دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اعلام کرد که در حال حاضر ۶۴۰ شرکت دانش‌بنیان به طور فعال در حوزه امنیت غذایی کشور مشغول به کار هستند. این شرکت‌ها موفق به تولید ۱۰۲۵ محصول دانش‌بنیان شده‌اند که اغلب آن‌ها ماهیت فناورانه دارند و پیش از این از طریق واردات تامین می‌شدند. این دستاورد، گامی مهم در مسیر خودکفایی و کاهش وابستگی‌های فناورانه در بخش حیاتی امنیت غذایی محسوب می‌شود.
تبادل فناورانه و ضرورت خوداتکایی
ارژنگ جوادی، در نخستین گردهمایی توسعه همکاری‌های صنعت، جامعه و دانشگاه که در دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در کرج برگزار شد، بر اهمیت تبادل فناورانه برای پیشرفت هر کشور تاکید کرد. او خاطرنشان کرد که ایران با برخورداری از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی، از این قاعده مستثنی نیست و در عین حال، نباید این تبادل فناورانه با سایر کشورها قطع شود.
جوادی با تاکید بر لزوم خلق فناوری‌های مورد نیاز در حوزه‌های غذایی و کشاورزی، بیان کرد: “در حوزه کشاورزی و امنیت غذایی وابستگی‌هایی داریم که توسط شرکت‌های دانش‌بنیان قابل رفع است.” این اظهارات، نقش محوری شرکت‌های دانش‌بنیان را در حل چالش‌های موجود در این بخش استراتژیک برجسته می‌کند. تولید این حجم از محصولات فناورانه، نشان‌دهنده توانایی بالای کشور است که باید با حمایت و ارائه مشوق‌های لازم، بیش از پیش تقویت شود.
کاهش وابستگی در هسته‌های اولیه تولید
دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان غذا و کشاورزی تصریح کرد که تمام همت این ستاد و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، بر کاهش وابستگی‌های کشور در این بخش و تولید فناوری‌های مورد نیاز در داخل متمرکز شده است. او به طور خاص به هسته‌های اولیه تولید اشاره کرد که به دلیل ماهیت فناورانه خود، وابستگی بالایی به خارج دارند. این هسته‌ها شامل بذور اولیه، اجداد، تخم چشم‌زده ماهی، و حوزه‌های مختلف زراعت، دام، باغ و طیور هستند.
جوادی خبر خوشی در این زمینه داد و گفت: “خوشبختانه با اتفاقاتی که در کشور رخ داده، سهم استقلال کشور در حوزه فناورانه چند برابر شده است. این وابستگی قبلاً ۹۵ درصد بود ولی امروزه تا ۸۰ درصد کاهش پیدا کرده است.” این پیشرفت ۱۵ درصدی، نشان‌دهنده گام‌های موثر در مسیر خودکفایی است و گویای این حقیقت است که بخش عمده‌ای از نیازهای کشور را می‌توان در داخل تامین کرد.
چالش نهاده‌های دامی و راه‌حل‌های فناورانه
با این حال، جوادی اذعان داشت که در بخش دام و طیور همچنان وابستگی زیادی وجود دارد، عمدتاً به دلیل وارداتی بودن نهاده‌های دامی. او توضیح داد که کشور با چالش‌هایی مانند تغییر اقلیم و مشکلات آبی روبرو است و تولید محصولاتی که عمدتاً آب‌بر هستند و برای خوراک دام استفاده می‌شوند، با محدودیت‌هایی مواجه است.
به همین دلیل، تمرکز ستاد بر تولید محصولات کم‌آب‌بر است تا از آن‌ها در جیره غذایی دام استفاده شود. این رویکرد، نه تنها به کاهش وابستگی کمک می‌کند، بلکه با چالش‌های زیست‌محیطی کشور نیز همخوانی دارد.
اولویت‌های حمایتی ستاد و چشم‌انداز کشاورزی آینده
جوادی به مهمترین اولویت‌های حمایتی این ستاد در سال جاری اشاره کرد:
- تولید و تامین هسته‌های اولیه فناورانه در بخش تولید انواع بذور هیبرید و نهال عاری از ویروس.
- تولید انواع کودهای زیست‌مهارگر و واکسن‌ها.
- افزایش استفاده از ادوات و تجهیزات هوشمند در کشاورزی.
او همچنین به کشاورزی آینده پرداخت و محورهای مورد توجه در این حوزه را شناسایی منابع و محیط‌های جدید از جمله تولید فرآورده‌های غذایی مورد مصرف انسان مانند گوشت‌های مصنوعی و کشت در بیابان‌ها، سواحل و اراضی نامتعارف دانست. این رویکردها نشان‌دهنده برنامه‌ریزی برای مواجهه با چالش‌های جهانی امنیت غذایی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوظهور است.
پیوند دانشگاه و صنعت: مدلی برای تجاری‌سازی فناوری
در نهایت، جوادی درباره نقش ستاد در اتصال دانشگاه به صنعت توضیح داد که این ستاد بر مبنای رویکرد تجاری‌سازی فناوری‌ها عمل می‌کند. ظرفیت‌های دانشگاه‌ها و مراکز علمی شناسایی شده و در مقابل، نیازهای فناورانه صنعت نیز احصا و تحلیل می‌شود تا بر اساس این اطلاعات، پروژه‌های کاربردی تعریف شوند. ستاد همچنین از طریق ارائه خدمات زیرساختی، مشاوره مالکیت فکری و تدوین مدل‌های کسب و کار، به تجاری‌سازی فناوری‌ها کمک می‌کند.
این رویکرد جامع، نشان‌دهنده برنامه‌ریزی استراتژیک برای تقویت اکوسیستم دانش‌بنیان در بخش غذا و کشاورزی و تضمین امنیت غذایی پایدار برای کشور است.
