ستارهشناسان با بهکارگیری تلسکوپ فضایی جیمز وب دیسک پیشسیارهای غیرمنتظرهای را در حوالی ستاره نوزاد «XUE 10» شناسایی کردند. این دیسک در منطقه تشکیل ستاره NGC 6357 واقع است و ترکیبات شیمیایی آن میتواند مدلهای مرسوم شکلگیری سیاره را به تردید بیندازد. مشاهدهها نشان میدهد غلظت کربندیاکسید در این ناحیه فراتر از حد تصور است و نشانههای بخار آب در آن بهطور قابلتوجهی ضعیف است. این کشف نویدبخش بازنگری در نظریههای مربوط به نحوه انتقال یخهای آب به مناطق داخلی قرصهاست.
پژوهشگران گروه «eXtreme Ultraviolet Environments» دریافتند تابش فرابنفش شدید—چه از خود ستاره میزبان و چه از ستارگان بزرگ اطراف—سازوکار شیمیایی دیسک را دچار تغییرات بنیادین کرده است. جنی فردیانی از دانشگاه استکهلم میگوید معمولاً در قرصهای سیارهساز حوالی ستارههای جوان، سیگنالهای قوی بخار آب مشاهده میشود اما در XUE 10 تقریباً نشانی از آب یافت نشد و در مقابل CO₂ بسیار فراوان بود. این تناقض آشکار، چالشی جدی برای فرضیات استاندارد پیرامون تحول شیمیایی دیسکهای پیشسیارهای ایجاد میکند.

دادههای طیفی جیمز وب همچنین نشاندهنده حضور ایزوتوپهای غیرمعمول کربن-۱۳ و اکسیژن-۱۷ و -۱۸ در دیسک XUE 10 هستند. این ایزوتوپها میتوانند سرنخهایی درباره منشأ ترکیب شیمیایی شهابسنگها و دنبالهدارهای منظومه شمسی اولیه در اختیار دانشمندان قرار دهند. ارجان بیک از اعضای پروژه تأکید میکند این الگوی ایزوتوپی میتواند روند شکلگیری اجزای سیارهای را در محیطهای تابشی شدید روشن سازد.
سرپرست گروه پژوهشی موسسه نجوم ماکس پلانک، ماریا کلودیا رامیرز تانوس، میگوید از آنجا که بسیاری از ستارهها و به تبع آن سیارهها در نواحی پرتابش فرابنفش شکل میگیرند، درک تغییرات شیمیایی ناشی از این تابش برای پیشبینی تنوع جوهای سیارات و بررسی قابلیت زیستپذیری آنها حیاتی است. یافتههای اخیر نشان میدهد جیمز وب توانمندی چشمگیری در آشکارسازی نشانههای میکروبیولوژیک و ایزوتوپی در دیسکهای دوردست دارد.
این مطالعه که در مجله Astronomy & Astrophysics منتشر شده، نوید آغاز فصل تازهای در بررسی چگونگی تأثیر محیطهای ستارهای شدید بر شکلگیری سیارات را میدهد. انتظار میرود رصدهای آتی جیمز وب و بهکارگیری مدلهای جدید شیمیایی، رازهای بیشتری از تولد سیارهها را برملا کند و درک جامعتری از تنوع منظومههای سیارهای در کهکشان ما ایجاد نماید.