در دل جنگل‌ها، جهانی پنهان از حیات زیرزمینی در جریان است؛ دنیایی متشکل از قارچ‌هایی که در سکوت، نقش حیاتی در حیات سیاره زمین ایفا می‌کنند. شبکه‌ای پیچیده از قارچ‌های میکوریزایی، به‌ویژه گونه‌های اکتومیکوریزا، با درختان و گیاهان رابطه‌ای همزیستی دارند و در انتقال مواد مغذی، جذب کربن و حفظ اکوسیستم‌ها نقش کلیدی دارند. اما اکثر این گونه‌های ارزشمند هنوز برای علم ناشناخته‌اند.
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد بیش از ۸۳ درصد از قارچ‌های اکتومیکوریزا در دسته «گونه‌های تاریک» قرار دارند؛ ارگانیسم‌هایی که تاکنون نام‌گذاری یا توصیف علمی نشده‌اند. محققان تنها از طریق قطعات DNA محیطی (eDNA) توانسته‌اند نشانه‌هایی از وجود آن‌ها به‌دست آورند، اما نبود اطلاعات دقیق، مانعی جدی برای حفاظت از این گونه‌ها ایجاد کرده است.
تنوعی بزرگ، اما پنهان
در حال حاضر تنها حدود ۱۵۵ هزار گونه قارچی به‌طور رسمی شناسایی شده‌اند، در حالی که برآورد می‌شود بین ۲ تا ۳ میلیون گونه قارچ در جهان وجود داشته باشد. با اینکه فناوری eDNA ابزار نیرومندی برای شناسایی این گونه‌ها فراهم کرده، اما بسیاری از آن‌ها همچنان در خلأ علمی باقی مانده‌اند و از نظر حفاظتی نیز مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند، چون هنوز رسماً در دسته‌ای علمی تعریف نشده‌اند.
قارچ‌ها؛ ریه‌های پنهان زمین
قارچ‌های اکتومیکوریزا با حدود یک‌چهارم گیاهان زمین در ارتباط‌اند و سالانه بیش از ۹ میلیارد تن دی‌اکسیدکربن را جذب می‌کنند—بیش از یک‌چهارم انتشار ناشی از سوخت‌های فسیلی. آن‌ها همچنین جریان مواد مغذی را در اکوسیستم جنگلی تنظیم کرده، مقاومت گیاهان در برابر استرس‌ها را افزایش داده و حتی در تجزیه آلاینده‌های خاک نقش دارند.
زنگ خطر برای تنوع قارچی
به گفته پژوهشگران، بسیاری از این گونه‌های ناشناخته با گیاهانی در ارتباط‌اند که خود در خطر انقراض قرار دارند. با ناپدیدشدن این میزبان‌ها، گونه‌های قارچی همراه نیز، بی‌آنکه حتی ثبت شوند، برای همیشه از بین خواهند رفت.
لورا ون گالن، پژوهشگر ارشد این مطالعه هشدار داد: «اگر می‌خواهیم از عملکردهای حیاتی اکولوژیکی این جوامع پنهان محافظت کنیم، باید قبل از آنکه خیلی دیر شود، اقدام کنیم.»
راهکاری برای محافظت
کارشناسان راه‌حل را در جمع‌آوری، مطالعه و توالی‌یابی سریع‌تر قارچ‌ها می‌دانند. بسیاری از گونه‌ها در مجموعه‌های گیاه‌شناسی جهان نگهداری می‌شوند اما هرگز به لحاظ ژنتیکی بررسی نشده‌اند. پژوهشگران امیدوارند نتایج مطالعاتشان منجر به اولویت‌بخشی به مناطقی با تنوع قارچی بالا، حتی پیش از شناسایی کامل گونه‌ها شود.
نتایج کامل این تحقیق در نشریه علمی Current Biology منتشر شده است.
