در یکی از چشمگیرترین اکتشافات باستان‌شناسی اخیر در جزیره سنیا در نروژ، آرامگاهی منحصر به فرد متعلق به یک زن وایکینگ و سگ وفادارش در داخل یک قایق تدفینی ۱۱۰۰ ساله کشف شد. این یافته که توسط باستان‌شناسان “موزه دانشگاه قطبی نروژ” صورت گرفته، بینش‌های تازه‌ای را درباره سنت‌های تدفینی وایکینگ‌ها و جایگاه اجتماعی زنان در آن دوران به ارمغان آورده است.
کشف اتفاقی و آغاز حفاری گسترده
این آرامگاه به طور اتفاقی و با استفاده از فلزیاب‌ها شناسایی شد. باستان‌شناسان در ابتدا دو سنجاق‌سینه کاسه‌ای برنزی و بقایای استخوان‌های دنده‌ای را درست زیر لایه‌ای نازک از خاک کشف کردند. این یافته اولیه، منجر به آغاز یک حفاری کامل در مه ۲۰۲۵ شد که پرده از یک صحنه نادر و شخصی از آیین‌های تدفینی وایکینگ‌ها برداشت.
جزئیات یک تدفین خاص و پرمعنا
قایق تدفینی چوبی، که حدود ۵.۴ متر طول دارد و عمدتاً بدون استفاده از میخ‌های آهنی ساخته شده، در عمق کمی زیر زمین قرار داشت. درون آن، بقایای زنی یافت شد که به پهلو دراز کشیده و زانوهایش خم شده بودند. در کنار پاهای او، اسکلت یک سگ کوچک به دقت قرار گرفته بود که به احتمال زیاد حیوان خانگی این زن بوده است.
آنجا راث نیمی، باستان‌شناس موزه، درباره حضور سگ در این آرامگاه گفت: “این سگ با دقت زیادی دفن شده است. وجود سگ در قبرها بی‌سابقه نیست، اما همچنان نادر است. این مورد، بُعدی بسیار شخصی به این تدفین بخشیده است.” این تدفین می‌تواند بازتابی از پیوند عمیق عاطفی میان انسان‌ها و حیوانات حتی در دوران وایکینگ‌ها باشد. متون حماسی و سایر منابع تاریخی نشان می‌دهند که وایکینگ‌ها برای سگ‌های خود ارزش زیادی قائل بودند و در زندگی و حتی پس از مرگ، به شیوه خاصی به آن‌ها احترام می‌گذاشتند.
نزدیک جمجمه زن، یک آویز حلقه‌ای نیز کشف شد که احتمال می‌رود به گوشواره یا تزیینات سر او متصل بوده است.
اشیاء تدفینی و جایگاه اجتماعی زن وایکینگ
زن مدفون همراه با مجموعه‌ای از اشیاء باارزش به خاک سپرده شده بود که همگی گواه جایگاه اجتماعی بلندپایه او در جامعه بودند. این اشیاء شامل موارد زیر می‌شوند:
- دو سنجاق‌سینه بیضی‌شکل زینتی با نخ‌های نقره‌ای، که نمادی از ثروت و موقعیت بودند.
- یک آویز برنزی و مهره‌هایی از کهربا یا استخوان، که نشان‌دهنده علاقه به زیورآلات و شاید باورهای خاص بودند.
- یک داس فلزی و سنگ تیزکن، ابزارهایی که با کشاورزی مرتبط بودند و ممکن است به نقش او در فعالیت‌های زراعی اشاره داشته باشند.
- شیئی از استخوان نهنگ که احتمالا یک وسیله بافندگی بوده است.
- و (احتمالا) یک دوک نخ‌ریسی، که نقش خانگی و مهارت او در تولید پارچه را برجسته می‌کند.
نیمی توضیح می‌دهد: “این اشیاء گواه این هستند که او شخصیت مهمی در جامعه‌اش بوده؛ شاید نه در رأس ساختار اجتماعی وایکینگ‌ها، اما بدون تردید فردی صاحب‌مقام بوده است.” این یافته‌ها به درک عمیق‌تر نقش زنان در جوامع وایکینگ و چندوجهی بودن زندگی آن‌ها کمک می‌کند.
حفاظت و پژوهش‌های آینده: گامی به سوی بازسازی تاریخ
با وجود گذشت بیش از هزار سال، بخش‌هایی از اسکلت به شکل شگفت‌آوری سالم باقی مانده‌اند؛ به ویژه در نواحی که اشیاء فلزی مانع از پوسیدگی باکتریایی شده‌اند. خاک نروژ شمالی نیز به دلیل داشتن آهک فراوان ناشی از شن‌های صدفی باستانی، به حفظ استثنایی مواد استخوانی کمک کرده است.
تحلیل‌های آزمایشگاهی در آینده، اطلاعات دقیقی درباره جنسیت، سن و وضعیت سلامتی این زن ارائه خواهند داد. همچنین، این تحلیل‌ها می‌توانند داده‌هایی درباره رژیم غذایی، شرایط جسمی و پیشینه زندگی او فاش کنند. با استفاده از فناوری‌های پیشرفته سه‌بعدی و مدل‌سازی رایانه‌ای، حتی ممکن است چهره او بازسازی شود که این خود تجربه‌ای بی‌نظیر برای ارتباط با گذشته خواهد بود.
بخش‌هایی از پارچه و مواد آلی که به لطف دقت فلزیاب‌های اولیه حفظ شده‌اند، نیز می‌توانند داده‌هایی درباره لباس‌های دوران وایکینگ‌ها و آیین‌های تدفینی آن دوره ارائه دهند و به درک جزئیات زندگی روزمره و فرهنگی آن‌ها کمک کنند.
رازهای بیشتر در انتظار کشف
نکته جالب اینجاست که باستان‌شناسان تنها چند متر دورتر از گور اصلی، سنجاق‌سینه دیگری یافتند که ممکن است نشان‌دهنده وجود تدفین‌های دیگر وایکینگی در همان منطقه باشد. برنامه‌هایی برای بررسی محوطه با رادار نفوذی به زمین (GPR) در دست انجام است تا احتمال وجود گورهای بیشتر در این منطقه مورد بررسی قرار گیرد.
هرچند تدفین با قایق یکی از رسوم شناخته‌شده در فرهنگ وایکینگ است، اما وجود گورهای سالم با بقایای انسانی و حیوانی، پدیده‌ای نادر به شمار می‌رود. هاکون رایرسن از دانشگاه استاوانگر می‌گوید: “این کشف نه تنها درباره زندگی یک زن، بلکه درباره سنت‌های تدفینی و ساختار اجتماعی دوران وایکینگ‌ها در شمال نروژ داده‌های ارزشمندی ارائه می‌دهد.”
این آرامگاه قایقی که روی یک پشته ساحلی کم‌ارتفاع مشرف به فیورد مالانگن و تنگه گیسون‌دِت در حال کاوش است، با حضور سگ، استخوان‌های حفظ‌شده و مجموعه‌ای غنی از اشیاء تدفینی، تصویری زنده و ملموس از هویت شخصی، جایگاه اجتماعی و پیوندهای انسانی در جامعه وایکینگ را ترسیم می‌کند. این کشف بی‌شک یکی از مهمترین رویدادهای باستان‌شناسی سال‌های اخیر در نروژ خواهد بود.
